• ক্ৰান্তীয় আর্দ্র চিৰসেউজ বন।
• ক্ৰান্তীয় অর্দ্ধ চিৰসেউজ বন।
• গ্ৰীষ্মপ্ৰধান আৰ্দ্ৰ পৰ্ণপাতী অৰণ্য ।
• জৈৱ-বৈচিত্র্য ব্যৱস্থাপনা সমিতিৰ কাৰ্যক্ৰম সমন্বয়।।
• উপ ক্ৰান্তীয় বিস্তীর্ণ পর্ণ পাহাৰীয়া বনাঞ্চল।
• উপ ক্ৰান্তীয় পাইন বনাঞ্চল।
• তৃণমূল আৰু জলাহ বনাঞ্চল।
• ঘাঁহনি আৰু সাভানা।

  অসমৰ গোলাঘাট, যোৰহাট, শিৱসাগৰ, তিনিচুকীয়া, ডিব্ৰুগড় আদি জিলা সমুহৰ লগতে লখিমপুৰ আৰু ধেমাজী জিলাত ক্ৰান্তীয় আর্দ্র চিৰসেউজ উদ্ভিদ উপলব্ধ। ইয়াৰ লগতে ৰাজ্য খনৰ দক্ষিণ অংশৰ বোৰাইল পৰিসীমা, লোহাৰবান্দ, লংগাই, কাছাৰৰ ধলিয়া সংৰক্ষিত বনাঞ্চল আৰু কৰিমগঞ্জ জিলাত এই ধৰণৰ বনাঞ্চল পোৱা যায়।

  অসমৰ সৰ্ব বৃহৎ ওখ গছ হলং (দিপ্টেৰকৰ্পূছ মেক্ৰকাৰপোচ) বা “ৰাজ্যিক বৃক্ষ” এই অঞ্চলৰ প্ৰধান উপাদান। ইয়াৰে সম্পৰ্কিত প্ৰজাতি সমূহ হৈছে বৰপাত, জুতুলি, চাম, দেৱা চাম, নাহৰ, তিতা চাপ, ভেলো, মেকাই আদি।

  ইয়াৰ উপৰিও দক্ষিণ অসমৰ বনাঞ্চলত দিপ্টেৰকৰ্পূছ টাৰবীণাটোছৰ (গাৰজন) লগতে মোছোৱা ফেৰীয়া(নাহৰ), মেছোৱা ফ্লৰিবোন্দা(বলং), মিচেলিয়া গলাবৰ(চম্পা), পালাকুইউম পলয়ন্তহম (কথলোৱা) আদি উপলব্ধ।

  ক্ৰান্তীয় অর্দ্ধ চিৰসেউজ বনাঞ্চল সাধাৰণতে ৰাজ্যখনৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ প্ৰান্তৰ হাললেংপুৰ, অভয়পুৰ, দিল্লী, ধনশিৰী, খোলাখাত, মায়ং,গাৰভাংগা, ৰাণী, মহামায়া, গোমা, হালটোগণ, কাচুগাওঁ, গালি, পভা, ৰংগা, কাকৈ, নৌদুৰ, বাতাশিপুৰ, দোহালিয়া, শিংলা, লোংগাই, ভোটান পাহাৰ, চনাই, বৰাক আৰু আভ্যন্তৰীণ লাইন সংৰক্ষিত বনাঞ্চলত পোৱা যায়।

  এই বনাঞ্চল সমূহত মধ্যমীয়া লগতে বৃহৎ প্ৰজাতিৰ গছ আছে। পুষ্পলতা, গুল্ম, লতা, অৰ্কিড, ধেঁকীয়া আদি পৰ্যাপ্ত পৰিমণে উৎপাদন হয়, ইয়াৰ লগতে বাঁহ আৰু বেতেও স্থান দখল কৰে।

  বনাঞ্চল অনুসৰি প্ৰজাতি সমূহৰ উৎপাদন বিভিন্ন ধৰণৰ। কিন্তু সাধাৰণ ভাবে পোৱা কেইবিধ মান প্ৰজাতি হৈছে আৰ্তকৰ্পূছ চাম(চাম), আলবিজিয়া প্ৰজাতি(চিৰিচ, চাও, কৰৈ), আন্ত:চেফলোচ চিন্নেনচিছ(কদম), দুৱাবঙা গ্ৰেণ্ডইফলৰ(খকণ), কাষ্ঠনপচিছ প্ৰজাতি(শিঙৰী, ধবাহিঙৰী, কাঞ্চন), দিলেনিয়া ইণ্ডিকে(ঔ-টেঙা), বাওঁহিনীয়া পুৰপুৰিয়া(কাঞ্চন), লাগেৰেষ্ট্ৰেমীয়া প্ৰজাতি(জাৰুল, আজাৰ, সিদ্ধ), মেগ্নলীয়া প্ৰজাতি(ফুলচপা, গাহৰি চপা, পান চপা, খৰিকা চপা, কঠাল চপা, দুলিচপা), মল্লতুচ্ছ প্ৰজাতি(সেন্দুৰী, জৰাল, ধোদহলটি, বুৰিটোকণ), মিচেলিয়া চম্পছ(তিতা চম্পা), চিজয়গিউম প্ৰজাতি(পাহাৰিযাম, মখৰাযাম, বেৰজামু, কলাজামু, বগীজামু, গোলাপজামু), চাচিমা ৱাললিছী(ব্লেম, ঘুগ্ৰা), টাৰৰ্মিণালীয়া প্ৰজাতি(শিলিখা, বহেৰা, ভোমোৰা), ত্ৰেওয়া নুদিফ্লৰা(ভেলকৰ), হাতিপলিয়া, হলক ইত্যাদি।

  ক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ পর্ণপাতী বনাঞ্চলক অধিকতৰভাবে চাল বনাঞ্চল আৰু মিশ্ৰ পর্ণপাতী বনাঞ্চল বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়। চাল বনাঞ্চলে সাধাৰণতে আগুৰি আছে ৰাজ্য খনৰ কেন্দ্ৰীয় আৰু নিম্ন অংশৰ জিলা সমূহ ক্ৰমে নগাওঁ, মৰিগাওঁ আৰু কামৰূপৰ লগতে নলবাৰী, বৰপেটা, দৰং, ধুবুৰী, কোকৰাঝাৰ আৰু গোৱালপাৰাৰ অংশ বিশেষ।

  এই বনাঞ্চল সমূহত চালৰ লগতে এনেধৰণৰ কিছুমান প্ৰজাতি পোৱা যায় যেনে-লেগেৰেষ্ট্ৰেমীয়া প্ৰজাতি(জাৰুল, আজাৰ), চাচিমা ৱাললিছী(ঘোগৰা), ষ্টেৰেওস্পেৰ্মুম পাৰ্চনাতোম(পাৰুলি), এদিনা কৰ্ডিফলিয়া(হালদো), আৰ্তকৰ্পূছ প্ৰজাতি(চাম), ফিছকোষ প্ৰজাতি(বৰ, দিমৰু, ধূপবৰ, বত, আঠাবৰ, টেঙাবৰ, লোটাদিওঁৰো, সঙ্গলদিমৰো), বিষচফীয়া যাৱনিকে(উৰীয়াম), গমেলিনা এৰবৰীয়া(গমাৰী), মিচেলিয়া চম্পাকে(তিতা চম্পা),টাৰ্মিণালীয়া প্ৰজাতি(হিলিখা, ভোমোৰা, বহেৰা), টনা চিলিতে(পমা) আদি।

  লক্ষিমপৰু, ধেমাজী, কাৰ্বি আংলং আৰু উত্তৰ কাছাৰ পার্বত্য জিলা আদি অঞ্চল সমূহত ক্ৰান্তীয় সেমেকা পর্ণপাতী বনাঞ্চল উৎপন্ন হয়। এই অঞ্চল সমূহত গছ সমূহ অধিকাংশ ক্ষেত্ৰতে ক্ষণস্থায়ী হোৱা দেখিবলৈ পোৱা যায়। এই বনাঞ্চলত সাধাৰণতে গজা গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্ভিদ প্ৰজাতি হৈছে- এদিনা কৰ্ডিফলিয়া হালদো, অলবিজিয়া প্ৰজাতি(চিৰিশ, কলা চিৰিশ, কৰৈ, চাও),অলষ্টনীয়া স্কলাৰিছ(চতিয়না), আৰ্তকৰ্পূছ চাম(চাম),কাৰীয়া ৰ্আবৰীয়া (কুম্ভী), ডালবেৰগীয়া প্ৰজাতি(চিছো, মেডেলোৱা), ফিছকাছ প্ৰজাতি(বত, বৰ ডিমৰু), লাগেৰেষ্ট্ৰেমীয়া প্ৰজাতি(জাৰুল, আজাৰ), মল্লটো প্ৰজাতি(সেন্দুৰী, জৰাল, ধোদলতী)আদি।

  এই বনাঞ্চল সমূহত সমৃদ্ধতাৰ বৈচিত্ৰ্য থকাৰ লগতে ঔষধি গছো পোৱা যায়। কিছুমান সংৰক্ষিত বনাঞ্চলত সেগুন গছ পোৱা যায়।

  কান্নিনজালৰ মতে বৃষ্টি ছায়া এলেকাত থকা ক্ৰান্তীয় সেমেকা পর্ণপাতী বন্য সীমাক শুকান বননি(দ্ৰাই ফৰেষ্ট)বোলে। লামদিং, লাংটিং, মাইলংদিছা সংৰক্ষীত বনাঞ্চল এই ভাগত পৰে। উত্তৰ গুৱাহাটীত অৱস্থিত উমানন্দ দ্বীপ ইয়াৰ এক উদাহৰণ। ইয়াত উপলব্ধ প্ৰজাতি সমূহ হৈছে ক্ৰমে- এগিলি মাৰমেলছ(বেল), এলবিজিয়া প্ৰজাতি(চিৰিশ), কাচিয়া ফিচতোলা(সোনাৰো),বমবাষ্ক(শিমলো), অলষ্টনীয়া স্কলাৰীছ (চতিয়না),ফিছকোষ প্ৰজাতি(বৰ), লিটচেয়া প্ৰজাতি(লবান,বাগনলা,মেজেংকৰি, হোনৱালো, দিগলতি), মিলিয়া এজেদৰাচ (নীম), মৰিংগা অলেইফেৰা(চজিনা), অৰ’চাইলম ইন্দিকাম(ভোতগিলা), মেলোতাছ প্ৰজাতি(সেন্দুৰী), টাৰ্মিনেলীয়া প্ৰজাতি (শিলিখা, ভোমোৰা) আদি।

  উপ ক্ৰান্তীয় বিস্তীর্ণ পর্ণ পাহাৰীয়া বনাঞ্চল আৰু উপ ক্ৰান্তীয় পাইন বনাঞ্চল কাৰ্বি আংলং আৰু উত্তৰ কাছাৰ পার্বত্য জিলাত দেখা যায়। সাধাৰণতে দেখা পোৱা প্ৰজাতি সমূহ হৈছে, এলছেওদাফিন পেটিঅলাৰিছ(বাঁহনৱালোঁ), এনটিডছমা বুনিউছ, বেটোলা অলনয়ড, চলেইদন স্পেইছিফ্লৰণ আদি। পিনুষ কেচিয়া(খাচী-পাইন)সাধাৰণতে কাৰ্বি-আংলংৰ হামৰেণ মহকুমাত পোৱা যায়

  কাজিৰঙা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, পবিতৰা, অৰাং, সোনাই-ৰূপাই, লাওখোৱা, বৰনদী, বুঢ়়াচাপৰি, ডিব্ৰু ছৈখোৱা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য আৰু মানস ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত তৃণমূল আৰু ভাঁজ বনৰ লগতে ঘাঁহনি আৰু সাভানা বন পোৱা যায়। ইয়াত পোৱা কেইবিধ মান ঘাঁহনি হৈছে অলপোদা মুটিকা, ফ্ৰাগমাটিছ কাৰকা, চেকলেৰষ্টেচয় ফুচকা, স্বাচ্ছৰুম প্ৰজাতি আদি। এই প্ৰজাতি সমূহ সাধাৰণতে বৰ্ষা কালত গজে আৰু ই ৬ মিটাৰ পৰ্যন্ত ওখ হয়।মাটিত জৈৱ চাপৰ বাবে উপকূলৱৰ্তী আৰু জলাভূমি বনাঞ্চল সমূহে প্ৰায় নিজৰ পৰিচয় হেৰুৱাই পেলাই। গুৰুত্বপূৰ্ণ কেইবিধ মান প্ৰজাতি হৈছে আগেৰাতুম কংঞ্জয়ড, আলকেছীয়া প্ৰজাতি, অল্পইনা প্ৰজাতি, আমাৰেন্তুছ প্ৰজাতি, বাকপা প্ৰজাতি, ব্লমেয়া প্ৰজাতি, বোম্বাশ প্ৰজাতি, ক্ৰতলাৰীয়া প্ৰজাতি ইত্যাদি।

ফুলৰ এবিধ প্ৰজাতি হিচাপে অৰ্কিডৰ গঠন, বৰ্ধন আৰু উন্নয়নৰ বাবে বিষেশ জলবায়ু অবস্থাৰ প্ৰয়োজন। অসমৰ অৰ্কিড সমূহত অৰ্কিডাস্ক ট্যাক্সৰ গঠন ফৰ্ম আৰু অভ্যাস পোৱা যায়। গোডিয়েৰা প্ৰসেৰা আৰু স্পিৰানথিচ চিনেচিচ হৈছে জলজ বাসস্থান, ভেনিলা পিলিফেৰা আৰু গেলেওলা এলটিছমা হৈছে লতা।

অৰ্কিড, সাধাৰণতে চিৰসেউজ আৰু অর্ধ চিৰসেউজ বনাঞ্চলৰ লগতে আৰ্দ্ৰ পর্ণপাতী বনাঞ্চলত গজে।

জেনেৰা এক্যানথেফিপ্পিয়াম, অন্বেক্টোছিলোচ, এপোষ্টেছিয়া, এগ্রোষ্টোফিল্লুম, কেলগুনে, চিম্বিদিয়াম, দেন্দ্রোবিয়াম, এৰিয়া, অৱেৰনীয়া, কালানন্থি, ইউলফিয়া,গেওদৰাম, সাবেৰনীয়া, মালাসীস, নিফেলাফয়লোম, ভেনীল্লা, জেউসীনে, দিদিমফ্লেকচ্চিচ, গেলিওলা, বুলবফয়লোম, কামাৰোটিছ আদি সাধাৰণ ভাবে পোৱা অৰ্কিড।

বেম্বোছা জাইনটিনা আৰু মেল্লোকানা অৰুণদিয়ানা প্ৰজাতি বিধ মাত্ৰ অসমতেই পোৱা যায়। কিন্তু উত্তৰ কাছাৰ পার্বত্য জিলাত আৰু কাৰ্বি আংলং জিলাত বিশুদ্ধ বাঁহ অধিক ভাবে পোৱা যায়। প্ৰভাৱশালী কেইবিধ মান বাঁহ হৈছে মেলকানা বাচিফেৰা আৰু চয়মনোবাম্বুসা গ্ৰফিথিয়ানা।

অসমৰ প্ৰত্যেকৰ বাৰীতে বাঁহ ৰোৱে আৰু তাৰে কেইবিধ মান প্ৰজাতি হল বেম্বোছা বালকোৱা (ভোলোকা বাঁহ), বেম্বোছা তোলদা (জাতি বাঁহ), মেলকান্না বাচিফেৰা(মুলি বাঁহ), দেনড্ৰকালমাছ হামিল্টণী(কাক বাঁহ) আৰু দেনড্ৰকালমাছ জিজ্ঞানতেওছ(মক্লাম বাঁহ) ইত্যাদি।

অসমৰ জলজ উদ্ভিদ সমূহৰ বৈশিষ্ট আৰু লক্ষণ ভিন্ন। ইতিমধ্যে ১০০ ৰো অধিক জলজ উদ্ভিদক চিহ্নিত কৰি তলত দিয়া ধৰণে ভাগ কৰা হৈছে:

• মুক্ত ভাসমান হাইড্ৰোফাইট: ইশ্যোৰ্নিয়া ক্ৰেচিপিচ, পিষ্টিয়া ষ্ট্ৰেটিওলেচ, লেমা মিনো আদি।
• স্থগিত ডোবা হাইড্ৰোফাইট: চৰাটফাইলম ডেমিসুম, উত্ৰিকালৰিয়া গিব্বা।
• এনকৰ্ড চাবমাৰ্জ হাইড্ৰোফাইট: হাইদ্ৰিলা পতমগেটন,ভাল্লিছনাৰীয়া।
• ভাসমান পাতৰ সৈতে এনকৰ্ড হাইড্ৰোফাইট: নেলোম্ব, ইউৰেইল।
• ভাসমান অঙ্কুৰ সৈতে এনকৰ্ড হাইড্ৰোফাইট: লুদ্বিগীয়া, ইপমেয়া।
• উদীয়মান উভচৰ হাইড্ৰোফাইট: সাগিতাৰিয়া, স্ক্ৰিৰ্পূছ।
• জলভূমি হাইড্ৰোফাইট: চ্যপেৰুষ, হয়দ্ৰফাইলা।

প্ৰাথমিক জৈৱ বৈচিত্ৰ্য:

১৫ বিধ শ্ৰেষ্ঠ বৰ্গভুক্ত স্তন্যপায়ী প্ৰাণীৰ ভিতৰত ৯ বিধ প্ৰজাতি অসমত পোৱা যায়। হলৌ বান্দৰ (হুলক গিবন) হৈছে ভাৰতৰ একমাত্ৰ উল্লুক বান্দৰ। অন্য প্ৰজাতি সমূহ হৈছে সোণালী বান্দৰ, কেপ্ত বান্দৰ, ৰিচাচ বান্দৰ, গাহৰি-নেজীয়া বান্দৰ, ষ্টাম্প টেইলড বান্দৰ, অসমীয়া বান্দৰ আৰু শ্লো লৰিজ। সোণালী বান্দৰ শংকোশ নদীৰ পশ্চিম দিশত সীমাবদ্ধ, তাৰোপৰি পূবে মানস, দক্ষিণে ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু উত্তৰে ভূটান পৰ্বতত উপলব্ধ। অসমৰ পূব, মধ্য আৰু দক্ষিণাত্যিৰ ফালে উপলব্ধ, পিগ টেইল মেকিউ আৰু ষ্টাম্প টেইলড মেকিউক, স্থানীয়ভাবে গাহৰি-নেজীয়া বান্দৰ আৰু সেন্দুৰীয়া বান্দৰ বুলি জনা যায়। লাজুকী বান্দৰো অসম তথা উত্তৰ পূবাঞ্চলৰ বহু ঠাইত পোৱা যায়। বৰ্তমান সময়ত বাসস্থানৰ ক্ষতি আৰু বনাঞ্চল ধংসৰ বাৱে বান্দৰ বোৰে জীয়াই থাকিবলৈ বহুতো সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছে।